Dashboard Digitale Leesvaardigheid: Tekst

Deel 3 van 5

Als tweede onderdeel van de heuristiek rond ‘Digitale Leesvaardigheid’ wordt de tekst onder de loep genomen. Naast de ‘activiteit’ (vorige bijdrage) en de ‘lezer’(volgende bijdrage) verdient de gekozen tekstvorm voor de leesopdracht een aparte categorie. Er wordt hier in de eerste plaats een onderscheid gemaakt tussen de traditionele en de digitale tekstvormen (afbeelding 1).

Er moet hier eerst en vooral een onderscheid gemaakt worden tussen traditionele en digitale teksten. Het gaat dan vooral over de herkomst van de teksten (Waar worden ze gevonden?) en de betrokkenheid van de studenten en leerlingen (Wat wordt er verwacht van de leerlingen of studenten wanneer het over deze teksten gaat?).

Verder is het belangrijk dat de teksten stijgen in complexiteit (qua vorm). Een XR Text is complexer om te ontleden en te begrijpen dan een ‘on screen’.

Digitale teksten

• On screen: Statische leeservaring van een ‘platte tekst’ op een scherm.

• Hyper text: Een gelaagde tekst met hyperlinks, knoppen, labeled graphics, …

• Hypermedia: Zelf verbanden zoeken tussen afbeeldingen en achterliggende omschrijvingen van procedures, feiten of concepten.

• Internet text: voortdurend onderhevig aan wijzigingen geïnduceerd door de bouwers van de webpagina’s (zoekmachines zoals Chrome, ChatGPT).

• XR text: Het samensmelten van de realiteit met gemanipuleerde elementen uit een virtuele omgeving.

Traditionele teksten

• Literair: De meeste ‘platte’ teksten in onderwijs zijn vaak literair getint met een duidelijk narratief.

• Informatief: Hier opletten met persuasiviteit! Proberen de auteurs de lezer te verleiden tot één of ander standpunt of aankoop?

• Hybrid: Een mengvorm van beide voorgaande.

• Multimediaal: Hier gaat het om vooral statische teksten zonder afbeeldingen of dynamische elementen zoals video’s of geluidsfragmenten (podcasts).

• Multimodaal: Hier bevatten de tekstelementen wél dynamische elementen.

Wat kan ik hiermee in de les?

• Hou zeker de hiërarchie in het oog. Start met ‘on screen’-teksten.

• Probeer voorkennis in te schatten: Weten leerlingen wat hyperlinks zijn en doen? En wat labeled graphics zijn?

• Hou rekening met tijdrovend navigeren. Leerlingen en studenten zullen meer en langer bezig zijn met teksten die interactiever en dynamischer zijn.

Bron:

Coiro, J. (2021). Toward a multifaceted heuristic of digital reading to inform assessment, research, practice, and policy. Reading Research Quarterly, 56(1), 9–31.

D.I.S.C.L.A.I.M.E.R.

De heuristiek ‘Digitale Leesvaardigheid’ nodigt uit om na te denken over de complexiteit van Lezen in de Digitale Omgeving en wat klaarheid te scheppen rond de belangrijke dimensies van lezen tout court zodat ze een checklist kunnen zijn bij het opstellen van leesopdrachten in een digitale setting.